Kuifmees, Lophophanes cristatus / Crested Tit

Overijssel, november 2023



Adult


Kuifmezen maken een wat schor en rollend geluid en hebben vanwege deze klanken ook wel de bijnaam 'pompmees' gekregen. Door het zwart-witte koppatroon en de opvallende kuif is de Kuifmees gemakkelijk van de andere mezensoorten te onderscheiden.

De Kuifmees houdt zich bij voorkeur op in naaldbossen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Koolmees en de Pimpelmees, die ook veel in loofbossen verblijven.

Kuifmezen eten het hele jaar door insecten, maar gaan daarnaast 's winters ook wel over op zaden. Zij zijn echter veel kieskeuriger dan Pimpelmezen en Koolmezen, die ook wel bessen en delen van groen planten eten, afhankelijk van het seizoen.

De Kuifmees is veel meer een standvogel dan de andere mezensoorten. In de winter trekken zij niet naar zuidelijker streken maar blijven voornamelijk in of rond het broedgebied. Slechts als de voedselsituatie hen er toe dwingt, trekken zij een eind verder weg.
Om strenge koude te kunnen verdragen, zijn aanpassingen nodig. Zo leggen Kuifmezen in spleten tussen schors en onder korstmossen, voorraden aan van zaden en insectenpoppen, die zij in de winter kunnen gebruiken. Het nest wordt in boomholten gemaakt en kunstig voorzien van een goede bekleding van spinrag, wol en mos. Aan de bovenkant is de zo gevormde nestruimte met dit materiaal ook vrijwel afgesloten, zodat ook hier geen onnodige warmte verloren gaat.

Sinds 1984 is er een geleidelijke toename van het aantal broedende Kuifmezen in Nederland vastgesteld. De tegenwoordige stand is circa zeventig procent hoger dan die in het midden van de jaren tachtig. Dank zij de aanpassingen aan koudere omstandigheden liep de stand van de Kuifmees in Nederland ook niet merkbaar terug na relatief koude winters, zoals van 1984/1985 of van 1986/1987. Hoewel er de laatste tijd veel naaldbossen worden gekapt, profiteert de Kuifmees toch plaatselijk juist van het geleidelijk ouder worden van de naaldbossen en van het minder intensieve bosbeheer dat tegenwoordig in vele bossen wordt uitgevoerd.